Lễ thất tịch Trung Quốc có gì đặc biệt so với Việt Nam

Lễ Thất tịch trong tiếng Trung gọi là 七夕节 /qīxì jié/ là một ngày lễ của Trung Quốc và một số nước ở Châu Á (trong đó có Việt Nam), đôi khi người phương Tây còn gọi ngày này là Valentine Đông Á.

Thất là “七 – bảy”, tử là “夕 – tối”. Vậy Thất Tịch có nghĩa là tối ngày 7 âm lịch. Lễ Thất Tịch hay còn gọi là lễ Khất Xảo diễn ra vào ngày 7 tháng 7 âm lịch hàng năm. Đây là một trong những ngày lễ quan trọng của Trung Quốc. Cùng với sự phát triển và mở rộng giao lưu văn hóa của xã hội, lễ giỗ dần trở thành ngày lễ tình nhân của các nước phương Đông.

Lễ hội Thất Tịch của Trung Quốc bắt nguồn từ truyền thuyết tình yêu vô cùng cảm động “Ngưu Lang Chức Nữ” (织女与牛郎   /Zhīnǚ yǔ niú láng/). Tương truyền, Ngưu Lang (牛郎 – chàng chăn bò) là một chàng trai hiền lành và chăm chỉ. Cha mẹ mất sớm, Ngưu Lang sống với anh trai và chị dâu nhưng luôn bị ngược đãi. Ngưu Lang bị đuổi ra sống một mình, bầu bạn với một con trâu già.

Chức Nữ (织女 – nghĩa đen là cô gái dệt vải) là tiên nữ trên trời – cô em út xinh đẹp nhất trong 7 tiên nữ của Ngọc Hoàng và Thái Hậu. Một hôm, hai chị em Chức Nữ xuống trần gian chơi, tắm và chơi đùa ở một dòng sông. Trâu già lên kế hoạch giúp Ngưu Lang và Chức Nữ làm quen với nhau. Từ đó hai người yêu nhau và cưới nhau. Hai người sống với nhau rất hạnh phúc và có hai con một trai, một gái. Khi con trâu già sắp chết, đã bảo Ngưu Lang giữ lại tấm da của mình, khi có việc khẩn cấp thì dùng đến. Vợ chồng Ngưu Lang nghe lời trâu khuyên. Khi trâu chết, nén đau lột da trâu đem chôn trên sườn núi.

Hạnh phúc chẳng được bao lâu, Ngọc Hoàng và Thái Hậu phát hiện ra Chức Nữ lén lút lấy người phàm, vô cùng tức giận, lập tức sai tiên nữ xuống hạ giới bắt Chức Nữ. Khi về đến nhà không thấy vợ đâu, Ngưu Lang vội vàng đi tìm, mặc áo da trâu cõng hai con đuổi theo. Thấy Ngưu Lang định đuổi theo, Thái Hậu bèn lấy trâm vẽ một đường xuống sông Ngân – dòng sông vốn trong vắt nay trở nên đục ngầu, sâu không đáy. Ngưu Lang không vượt qua được, chỉ biết ôm con khóc, mong ngóng vợ bên sông. Chức Nữ cũng rất buồn, ngày nào cũng nhìn ra sông Ngân mà khóc.

Ngọc Hoàng và Thái hậu vô cùng cảm động trước tình cảm của họ. Biết tình yêu này không thể chia cắt nên chàng đã đồng ý cho Ngưu Lang gia đình đoàn tụ vào ngày mồng 7 tháng 7 âm lịch hàng năm. Tương truyền, vào ngày này hàng năm, đàn chim Hỉ Thước sẽ bay lên trời, tạo thành chiếc cầu nối giữa nhân gian và thiên đình để Ngưu Lang và các con được đoàn tụ với Chức Nữ. Đây là ngày vui nhất của các gia đình trong năm nên sau ngày mùng 7 tháng 7 âm lịch trở thành ngày lễ tình nhân của các cặp đôi. 

Ngày lễ Thất Tịch ở Trung Quốc ban đầu là một ngày lễ dân gian để tưởng nhớ nữ thần thứ bảy Chức Nữ. Theo truyền thuyết, Chức Nữ là một nàng tiên phụ trách nghề thêu dệt. Cô cũng là người đầu tiên phát hiện ra lụa. Ngày này thể hiện sự tôn trọng của mọi người đối với thiên nhiên và những người phụ nữ tốt. Đây cũng là ngày mà tất cả các cô gái cầu nguyện trời đất rằng những điều tốt đẹp sẽ đến với họ trong tình yêu và hôn nhân. Truyền thuyết cũng gắn ngày này với tình yêu vô cùng cảm động vượt qua ranh giới giữa thần thánh và con người. Về sau, ngày lễ trở thành ngày lễ tình nhân của người Trung Quốc nói riêng và một số nước Đông Á nói chung.

Vào ngày lễ xá tội vong nhân ở Trung Quốc, các cô gái sẽ tổ chức xâu kim, thêu thùa để cầu nguyện với nàng tiên “thợ dệt” – Chức Nữ với mong ước được phù hộ để có đôi tay khéo léo trong việc nữ công. công việc chính. 

Từ xa xưa, người Trung Quốc còn có tục lệ thả kim xuống nước vào ngày xá tội vong nhân. Chiếc kim không chìm xuống nước, sẽ tượng trưng cho sự thông minh, khéo léo của các cô gái. Phong tục này cũng từng được thể hiện trong bộ phim nổi tiếng Diên Hy Công Lược.

Theo phong tục cổ xưa của người Trung Quốc, trước ngày giỗ, người phụ nữ sẽ rải đất lên khay gỗ và vùi hạt đậu vào đó, đợi nó nảy mầm. Những mầm cây mọc lên xanh tốt tượng trưng cho ước nguyện về con cái, sớm có một thiên thần nhỏ sẽ thành hiện thực.

Hàng năm, vào đêm xá tội vong nhân, các cô gái sẽ cúng Chức Nữ để cầu mong sắc đẹp, tài giỏi và gia đình hạnh phúc, ấm no. Bàn cúng tế thường có một lọ hoa tươi buộc chỉ đỏ, lư hương, trái cây, ngũ sự (quế, táo đỏ, dâu đen, lạc, hạt dưa)… Ngoài ra, trong các lễ vật trên còn có một lễ vật không thể thiếu. Mâm cúng đêm mất tích đó là “thái thất tỷ”, chiếc thau đan bằng nan tre, bên ngoài dán giấy, bên trong có hình cầu, Ngưu Lang, giày dép, quần áo và đồ trang sức. Các cô gái quây quần bên nhau, ăn năm zi, nhìn vào ngôi sao Chức Nữ và thầm cầu nguyện.

Bánh Xảo quả (巧果) là món ăn đặc trưng trong ngày lễ Thất tịch tại Trung Quốc. Tương truyền có một thiếu nữ có tên là Tiểu Xảo, cảm động trước chuyện tình của Ngưu Lang – Chức Nữ nên hàng năm cứ đến ngày mùng 7 tháng 7, Tiểu Xảo đều làm món bánh điểm tâm với mong muốn cầu chúc vợ chồng Ngưu Lang sơm ngày đoàn tụ. Việc này đã khiến Ngọc Hoàng cảm động và ban cho nàng một mối lương duyên. Vợ chồng Tiểu Xảo sống vô cùng hạnh phúc đến đầu bạc răng long và đượ rất nhiều người ngưỡng mộ. Rất nhiều thiếu nữ đã học theo Tiểu Xảo làm món điểm tâm này hàng năm mỗi ngày 7 tháng 7 với hy vọng sẽ tìm được tình yêu hạnh phúc. Từ đó món ăn điểm tâm có tên gọi Xảo Quả và thường được làm vào ngày Lễ Thất Tịch hàng năm với ý nghĩa cầu duyên.

Bánh được làm từ cá nguyên liệu đơn giản như  bột mỳ, vừng, trứng gà, đường và mật ong được trộn, ủ và được tạo hình bằng các khuôn gỗ lê (mang ý nghĩa một mối lương duyên bền chắc) rồi mang đi nướng.

Sủi cảo (tên gọi khác là bánh chẻo) là một món ăn thân quen trong ngày lễ Thất Tịch ngày 7/7 âm lịch ở Trung Quốc. Trong ngày ngày, người Trung Quốc sẽ đặt thêm một vài loại nhân bánh mang ý nghĩa đặc biệt như đồng xu,  long nhãn và táo đỏ. Người ăn được những nhân bánh đặc biệt này sẽ nhận được lời chúc phúc trong ngày mùng 7 tháng 7 âm lịch này: người ăn được nhân “đồng xu” sẽ gặp nhiều may mắn, người nhận được “long nhãn”  sẽ có hôn nhân hạnh phúc, còn chọn được “táo đỏ” thì chúc mừng bạn sắp “thoát ế” rồi đó.

巧酥 là loại bánh ngọt được nặn thành hình thiếu nữ (tượng trưng cho nàng Chức Nữ), ngày nay thường được nặn thành hình dạng như những bông hoa đẹp. Những cô gái ăn 巧酥 Xảo tô mang hy vọng càng ngày càng khéo léo, xinh đẹp hơn đồng thời ý muốn tìm được một lang quân như ý.

Để thể hiện mong muốn Ngưu Lang Chức Nữ có thể sống cuộc sống gia đình hạnh phúc mỗi ngày, tại vùng Chiết Giang Kim Hoa, vào ngày 7 tháng 7, mỗi nhà phải giết 1 con gà, bởi vì vào đêm Ngưu Lang Chức Nữ gặp nhau, nếu gà trống không gáy, họ có thể ở bên nhau mãi mãi.

Vào đêm Thất Tịch, “Cúng Chức nữ” đã trở thành một sự kiện quan trọng với các cô gái trẻ. Lễ vật gồm có: Trà, rượu, hoa quả tươi và càng không thể thiếu ngũ vị tử (Nhãn, táo đỏ, phỉ, lạc, hạt dưa). Sau khi thắp hương khấn vái, những lễ vật này cũng trở thành món ăn khuya của các cô gái. Người ta tin rằng khi ăn đủ ngũ tử thì điều cầu mong của các cô gái sẽ thành sự thật.

Trước khi đến ngày Mồng Bảy, các cô gái sẽ cho đậu xanh vào thùng ngâm nước, để đậu nảy mầm khoảng 5cm rồi mang ra cúng, với ý nghĩa là “rau cúng Thần”. Vào ngày này, giá thường được dùng để nấu mỳ giá đỗ (món ăn phổ biến trong ngày Thất tịch).